تجهیزات ضد انفجار
با وجود گازها و غبارات قابل انفجار در برخی از مراکز صنعتی از قبیل صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، داروسازی، رنگ سازی، کارخانه‌جات سیمان، صنایع شیمیایی، خودروسازی، جایگاه‌های سوخت، سیلوها و معادن و .... استفاده از تجهیزات الکتریکی می‌تواند خطرات و صدمات جبران‌ناپذیری را ایجاد نماید.
به منظور جلوگیری از این حوادث، می‌بایست تاسیسات و دستگاه‌هایی که در مناطق مستعد انفجار نصب می‌گردند به گونه‌ای طراحی و تولید و نصب شوند که تمهیدات حفاظتی لازم در برابر شوک الکتریکی، جرقه، پدیده شکست القایی و .... در شرایط کارکرد معمولی یا وجود عیب برای آنها اندیشیده شده باشد.
به این گونه از تجهیزات اصطلاحاً تجهیزات ضد انفجار گفته می‌شود.
ترمینال باکس ضد انفجار آلومینیوم
کلید ضد انفجار کنترلی
باکس توزیع ضد انفجار
چراغ آویز ضد انفجار
کلید تک پل ضد انفجار
مهتابی فلزی ضد انفجار
چراغ ضد انفجار
چراغ تونلی ضد انفجار
سوکت پلاگ ضد انفجار
پروژکتور ضد انفجار
الکتروموتور ضد انفجار
کنترل موتور ضد انفجار
ترمینال باکس ضد انفجار آلومینیوم
کلید ضد انفجار کنترلی
باکس توزیع ضد انفجار
چراغ آویز ضد انفجار
کلید تک پل ضد انفجار
مهتابی فلزی ضد انفجار
چراغ ضد انفجار
چراغ تونلی ضد انفجار
سوکت پلاگ ضد انفجار
پروژکتور ضد انفجار
الکتروموتور ضد انفجار
کنترل موتور ضد انفجار
شماتیک نصب تجهیزات ضد انفجار
شکل روبرو دیاگرام شماتیک نصب تجهیزات ضد انفجار را نشان می دهد.
در این شکل انواع تجهیزات ضد انفجار از قبیل باکس ضد انفجار، چراغ های ضد انفجار، پروژکتور ضد انفجار، انواع کلید ضد انفجار و … نشان داده شده است.
تجهیزات ضد انفجار با توجه به این دیاگرام در محیط های مستعد انفجار نصب می گردند. لذا قبل از سفارش هر گونه کالا به نوع محصول و تجهیزات جانبی که باید در کنار تجهیزات اصلی تهیه نمایید دقت فرمایید.
نکات مهم قبل از خرید تجهیزات ضد انفجار
مهم‌ترین نکته قبل از خرید تجهیزات ضد انفجار
توجه به استاندارد بودن و گواهی‌های معتبر تجهیزات می‌باشد.
تجهیزات ضد انفجار باید حتماً دارای استاندارد EX باشند.
تولیدکنندگان تجهیزات ضد انفجار در سراسر دنیا باید برای محصولات خود استانداردهای EX را دریافت کنند.
در غیر این صورت محصولات آنها هیچ اعتباری نخواهد داشت.
استانداردهای معتبر برای تجهیزات ضد انفجار در دنیا
کد بندی استانداردهای تجهیزات ضد انفجار
در کد بندی استانداردهای تجهیزات ضد انفجار بعد از علامت اختصاری تجهیزات ضد انفجار (EX) کدهایی شامل اعداد و حروف درج میشوند این کدها معرف محیط نصب نوع حفاظت دسته بندی ،گازی کلاس حرارتی روش های بهره برداری و... میباشند. این کد گزاری ها بر اساس نوع استانداردها میتوانند متغیر باشند.
طبقه بندی مناطق خطرناک و تجهیزات ضد انفجار
اگر بر روی بدنه تجهیزات ضد انفجار نگاه کنید با عبارات و اعدادهایی همچون ZONE ۱ ، ZONE ۲ و یا EXD ، EXP و... را میبینید. این عبارات در واقع طبقه بندی مناطق خطرناک می باشند. با آگاهی از این اطلاعات می توان قابلیتهای فنی نصب تجهیزات را در محیط های خطرناک بررسی کنید به این نکته توجه داشته باشید و قبل از خرید تجهیزات ضد انفجار به طبقه بندی یا زون بندی مناطق خطرناک توجه داشته باشید.
آشنایی با زون بندی مناطق خطرناک و زون بندی تجهیزات ضد انفجار
بر اساس استاندارد NEC ایالت متحده آمریکا مناطق خطرناک در سه کلاس دسته بندی میشوند که هر کدام از آن ها درای دو بخش یا Divison می باشند.
1 Divison : احتمال وجود گازها و غبارهای قابل اشتعال در شرایط عادی وجود دارد.
Divison 2 : فقط در شرایط غیر عادی ممکن است گازها یا غبارهای قابل اشتعال به وجود بیاید.
جدول کلاس‌های مناطق خطرناک
| کلاس CLASS | توضیح |
|---|---|
| CLASS 1 | مکان‌های دارای گازها، بخارات یا مایعات قابل اشتعال بالا مانند پالایشگاه‌ها و مناطق ذخیره‌سازی سوخت. |
| CLASS 2 | مکان‌های دارای گرد و غبار قابل احتراق، مانند آسانسورهای غلات، کارخانه‌های آرد و زغال سنگ. |
| CLASS 3 | مکان‌هایی با الیاف قابل اشتعال، مانند کارخانه‌های پنبه، نساجی و خاک اره. |
زون بندی مناطق خطرناک در خطر گازهای اشتعال پذیر
همانطور که گفته شد توجه به زون بندی یا طبقه بندی مناطق خطرناک قبل از خرید تجهیزات ضد انفجار بسیار مهم می باشد.
بر اساس استاندارد ۶۰۰۷۹ IEC مناطق خطر ناک مستعد حضور گازهای قابل اشتعال به این شکل تقسیم بندی می شوند:
جدول زون‌بندی مناطق خطرناک گازی
| ناحیه ZONE | میزان خطر | توضیح |
|---|---|---|
| ZONE 0 | بسیار بالا | در این ناحیه ترکCیب گازهای قابل اشتعال به صورت دائمی وجود دارد. |
| ZONE 1 | متوسط | در این ناحیه احتمال حضور گازهای قابل اشتعال بین 10 تا 1000 ساعت در سال وجود دارد. |
| ZONE 2 | پایین | در این ناحیه ترکیب گازهای قابل اشتعال کمتر از 10 ساعت در سال حضور دارد. |
جدول زون‌بندی مناطق خطرناک گرد و غبار
| ناحیه ZONE | میزان خطر | توضیح |
|---|---|---|
| ZONE 20 | بسیار بالا | در این ناحیه، ابرهای گرد و غبار به صورت مداوم حضور دارند. |
| ZONE 21 | متوسط | در این ناحیه، احتمال تجمع گرد و غبار در شرایط عملیاتی نرمال وجود دارد. |
| ZONE 22 | پایین | در این ناحیه، احتمال تجمع گرد و غبار بسیار کم است. |
انواع حفاظت ضد انفجار در تجهیزات الکتریکی
تجهیزات الکتریکی ضد انفجار را با نماد و عبارت EX معرفی می کنند با مشاهده عبارت EX در پلاک مشخصات فنی هر تجهیزی الکتریکی خیالتان از قابلیتهای ضد انفجار آن راحت باشد و نگران این موضوع نباشید. نوع حفاظت تجهیزات الکتریکی در قیمت تجهیزات ضد انفجار موثر می باشد.
معرفی حفاظت های ضد انفجار در تجهیزات الکتریکی
تجهیزات ضد انفجار EXD : این تجهیزات بدون شعله ور شدن و یا آسیب رساندن به محیط اطراف خود میتوانند انفجار داخل گازها و یا بخارهای قابل اشتعال را تحمل کنند.
تجهیزات ضد انفجار EXP : تجهیزات ضد انفجاری هستند که هوای محفظه داخل بدنه آنها تخلیه شده است و یا از گازهای خنثی پر شده اند. به این ترتیب هر نوع جرقه و اتصال الکتریکی نمی تواند به بیرون از محفظه نشت کند.
تجهیزات ضد انفجار EX : این نوع حفاظت از درجه ایمنی مضاعف نظیر پایداری حرارتی و ممانعت از گسترش جرقه برخوردار هستند. درجه حفاظت EXe برای جلوگیری از نشت جریان بالای قوس الکتریکی طراحی و ایجاد شده است. محفظه این تجهیزات ضد انفجار اغلب از استنلس استیل و یا متریال GRP تشکیل شده اند.
تجهیزات ضد انفجار EXDE : تجهیزاتی هستند که در آنها بخشهای جرقه زا و غیر جرقه زا تفکیک شده است. بخشهای جرقه زا در محفظه ضد انفجار کلاس d و تجهیزات غیر جرقه را در محفظه ی کلاس e قرار میگیرد کل این مجموعه یک واحد الکتریکی ضد انفجار کلاس EXDE را ایجاد می کنند.
ایمنی ذاتی
حفاظت مربوط به محفظه های تحت فشار
حفاظت مربوط به تجهیزات پر شده با پودر
حفاظت از تجهیزات از طریق غوطه وری در مایعات غیر قابل اشتعال
حفاظت مربوط تجهیزات ضد جرقه
حفاظت مربوط به تجهیزات جرقه زننده محصور شده
حفاظت مربوط به محفظه محدود شده جهت جلوگیری از ورود گازها و بخارات اشتعال زا
حفاظت از تجهیزات بوسیله کپسوله سازی
تجهیزات محافظت شده در برابر گرد و غبار قابل اشتعال
قیمت تجهیزات ضد انفجار
قیمت تجهیزات ضد انفجار وابسته به عومل مختلف می تواند متغیر باشد. عواملی همچون: